Partir

Το “Πιστεύω”

“Τι… θέλεις… Έλσγουερθ;”

“Εξουσία, Πήτυ.”

Βήματα ακούστηκαν από το πάνω διαμέρισμα κι ο Κήτινγκ σήκωσε μηχανικά το κεφάλι προς το ταβάνι. Όταν έστρεψε πάλι το βλέμμα του στον Τούχεϋ, τον είδε να χαμογελάει, σχεδόν αδιάφορα.

“Μα εσύ έλεγες πάντα…” άρχισε πνιχτά ο Κήτινγκ κι άφησε τη φράση του στη μέση.

“Έλεγα πάντα ακριβώς αυτό. Καθαρά και ξάστερα, απροκάλυπτα. Δεν φταίω εγώ αν δεν μπορούσατε να ακούσετε. Φυσικά, μπορούσατε. Δεν θέλατε. Πράγμα που ήταν πιο ασφαλές από την κουφαμάρα – για μένα. Είπα ότι σκόπευα να κυβερνήσω. Όπως όλοι οι πνευματικοί προκάτοχοί μου. Αλλά είμαι πιο τυχερός από εκείνους. Κληρονόμησα τον καρπό των προσπαθειών τους και είμαι ο μόνος που θα δει το μεγάλο όνειρο να γίνεται πραγματικότητα. Σήμερα το βλέπω ολόγυρά μου. Το αναγνωρίζω. Δεν μου αρέσει. Δεν περίμενα να μου αρέσει. Η απόλαυση είναι το πεπρωμένο μου. Θα βρω τόση ικανοποίηση όση θα μου επιτρέπει η ικανότητά μου. Θα κυβερνήσω.”

“Ποιον;”

“Εσένα. Τον κόσμο. Φτάνει μόνο να ανακαλύψει κανείς τον μοχλό. Αν μάθεις να κυβερνάς τη ψυχή ενός ανθρώπου, μπορείς να κυβερνήσεις το υπόλοιπο ανθρώπινο γένος. Είναι η ψυχή, Πήτερ, η ψυχή. Ούτε μαστίγια ούτε σπαθιά ούτε φωτιά ή όπλα. Να γιατί οι καίσαρες, ο Αττίλας, ο Ναπολέων ήταν ηλίθιοι και δεν κράτησαν για πολύ. Εγώ θα κρατήσω. Η ψυχή, Πήτερ, δεν μπορεί να κυβερνηθεί. Πρέπει να την τσακίσεις. Χώσε της μέσα μια σφήνα, ακούμπησε πάνω της τα δάχτυλά σου – κι ο άνθρωπος είναι δικός σου. Δεν θα χρειαστείς μαστίγιο – θα σου το φέρει εκείνος και θα σε παρακαλέσει να τον μαστιγώσεις. Μοντάρισέ τον αντίστροφα κι ο ίδιος ο μηχανισμός του θα κάνει για λογαριασμό σου τη δική σου δουλειά. Χρησιμοποίησέ τον ενάντια στον εαυτό σου. Θέλεις να μάθεις πώς γίνεται; Δες αν σου είπα ποτέ ψέματα. Δες αν τα άκουσες όλα αυτά για χρόνια, αλλά δεν ήθελες να τα ακούσεις, κι αμέσως το φταίξιμο είναι δικό σου, όχι δικό μου. Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Σου αναφέρω έναν: Κάνε τον άνθρωπο να νιώσει ευτελής. Κάνε τον να νιώσει ένοχος. Σκότωσε τη φιλοδοξία και την ακεραιότητά του. Αυτό είναι δύσκολο. Και ο χειρότερος από εσάς ψάχνει για ένα ιδανικό, με τον δικό του στρεβλό τρόπο. Σκότωσε την ακεραιότητα στρέφοντάς την ενάντια στον εαυτό της. Κατεύθυνέ την προς έναν στόχο που καταστρέφει κάθε ακεραιότητα. Κήρυξε την ανιδιοτέλεια. Πες στο άνθρωπο ότι πρέπει να ζει για άλλους. Πες στους ανθρώπους ότι το ιδανικό είναι ο αλτρουισμός. Ούτε ένας δεν έφτασε σε αυτόν ούτε ένας δεν θα φτάσει ποτέ σε αυτόν. Κάθε ένστικτό του επαναστατεί ενάντια σε αυτόν. Αναλογίσου όμως τι πετυχαίνεις. Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται πως ειναι ανίκανος να φτάσει σε εκείνο που έχει αποδειχτεί σαν ύψιστη αρετή, κι έτσι αποκτάει μια αίσθηση ενοχής και αμαρτίας, συνειδητοποιεί την ίδια την αναξιότητά του.

Αφού το ανώτερο ιδανικό είναι άπιαστο για αυτόν, παραιτείται τελικά από όλα τα ιδανικά, από κάθε φιλοδοξία, από κάθε αίσθηση της προσωπικής του αξίας. Νιώθει τον εαυτό του υποχρεωμένο να κηρύττει ό,τι δεν μπορεί να πράξει. Αλλά δεν μπορεί να είναι κατά το ήμισυ καλός ή περίπου έντιμος. Είναι μεγάλη η μάχη που πρέπει να δώσει κανείς για να διαφυλάξει την ακεραιότητά του. Γιατί λοιπόν να διαφυλάξει αυτό που ξέρει πως είναι ήδη διαβρωμένο; Η ψυχή του εγκαταλείπει τον αυτοσεβασμό της. Τον έχεις στο χέρι. Θα υπακούσει. Θα υπακούσει πρόθυμα -επειδή δεν μπορεί να εμπιστευτεί τον εαυτό του, νιώθει ανασφαλής, νιώθει ακάθαρτος. Αυτός είναι ένας τρόπος.

Ορίστε άλλος ένας: Σκότωσε την αίσθηση αξιών στον άνθρωπο. Σκότωσε την ικανότητά του να αναγνωρίζει το μεγαλείο ή να το πετυχαίνει. Τους μεγάλους άντρες δεν τους κυβερνάς. Δεν θέλουμε μεγάλους άντρες. Μην αρνείσαι την έννοια του μεγαλείου. Κατάστρεψέ το από μέσα. Το μεγάλο είναι το σπάνιο, το δύσκολο, το ξεχωριστό. Κάνε το προσιτό σε όλους, ακόμα και στον πιο ανίκανο, κι αμέσως πνίγεις στον άνθρωπο την επιθυμία του να προσπαθήσει, είτε έιναι μεγάλος είτε ταπεινός. Σταματάς κάθε κίνητρό του για βελτίωση, για διάκριση, για τελειότητα. Χλεύασε τον Ρόαρκ κι ανακήρυξε τον Πήτερ Κήτινγκ σπουδαίο αρχιτέκτονα. Κατέστρεψες την αρχιτεκτονική. Προώθησε την Λόις Κουκ, και κατέστρεψες την λογοτεχνία. Ζητωκραύγασε τον Άικ, και κατέστρεψες το θέατρο. Ύμνησε τον Λάνσελο Κλόκεϋ, και κατέστρεψες τον Τύπο.

Υπάρχει κι άλλος τρόπος: Σκότωσε με το γέλιο. Το γέλιο είναι εργαλείο της ανθρώπινης χαράς. Μάθε να το χρησιμοποείς σαν όπλο καταστροφής. Μετέτρεψέ το σε καγχασμό. Είναι απλό. Πες στους ανθρώπους να γελάνε με τα πάντα. Πες τους ότι η αίσθηση του χιούμορ είναι μια απεριόριστη αρετή. Μην αφήσεις να μείνει τίποτα ιερό στην ψυχή του ανθρώπου – κι η ψυχή του δεν θα είναι πια ιερή για εκείνον. Σκότωσε τον σεβασμό, και σκότωσες στον άνθρωπο τον ήρωα. Δεν σέβεται κανείς χαχανίζοντας. Θα υπακούσει και δεν θα βάλει όρια στην υπακοή του – τίποτα δεν είναι πια για αυτόν σοβαρό.

Ένας ακόμα τρόπος. Ο πιο σημαντικός: Μην επιτρέψεις στους ανθρώπους να είναι ευτυχισμένοι. Η ευτυχία είναι αυτάρκης. Οι ευτυχισμένοι δεν έχουν καιρό για σένα ούτε σε χρειάζονται. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι ελεύθεροι άνθρωποι. Σκότωσε λοιπόν τη χαρά που βρίσκουν στη ζωή. Αφαίρεσέ τους ό,τι αγαπούν ή θεωρούν σημαντικό. Μην τους αφήσεις ποτέ να έχουν αυτό που επιθυμούν. Κάνε τους να αισθάνονται πως ακόμα και το γεγονός ότι επιθυμούν κάτι είναι κακό. Άδειασε την ψυχή του ανθρώπου -κι ο χώρος είναι δικός σου για να τον γεμίσεις. Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να δείχνεις τόσο σοκαρισμένος, Πήτερ. Αυτός είναι ο πιο παλιός τρόπος.

Ρίξε μια ματιά πίσω στην ιστορία, σε οποιοδήποτε από τα συστήματα ηθικής. Δεν κήρυσσαν όλα τη θυσία της προσωπικής ευχαρίστησης; Κάτω από περίπλοκες απεραντολογίες δεν είχαν όλα ένα και μόνο λάιτ μοτίβ, θυσία, παραίτηση, άρνηση του εγώ; Κοίταξε τη σημερινή ηθική ατμόσφαιρα. Οτιδήποτε απολαυστικό, το τσιγάρο, το σεξ, η φιλοδοξία, το κίνητρο του κέρδους, θεωρείται διεφθαρμένο ή αμαρτωλό. Απόδειξε απλά ότι κάποιο πράγμα κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, και το καταδίκασες για πάντα. Τόσο μακριά έχουμε προχωρήσει. Συνδέσαμε την ευτυχία με την ενοχή. Και πιάσαμε το ανθρώπινο γένος από τον λαιμό. Ρίξε τον πρωτότοκό σου σε θυσιαστική πυρά, ξάπλωσε σε κρεβάτι με καρφιά, πήγαινε στην έρημο για να τιμωρήσεις τη σάρκα, μη χορεύεις, μην πηγαίνεις στον κινηματογράφο την Κυριακή, μην προσπαθείς να πλουτίσεις, μην καπνίζεις, μην πίνεις. Είναι όλα η ίδια γραμμή. Η μεγάλη γραμμή. Οι ηλίθιοι πιστεύουν ότι αυτού του είδους ταμπού είναι κουταμάρες. Κατάλοιπα άλλων εποχών, αναχρονισμοί. Αλλά υπάρχει πάντα κάποια σκοπιμότητα στις κουταμάρες. Δεν αξίζει τον κόπο να ερευνήσεις μια τρέλα -αναρωτήσου μόνο τι πετυχαίνει. Κάθε σύστημα ηθικής που κήρυττε τη θυσία αναπτύχθηκε σε μεγάλη δύναμη και κυβέρνηση εκατομμύρια ανθρώπους. Πρέπει φυσικά να το στολίσεις. Πρέπει να πεις στους ανθρώπους ότι, αν παραιτηθούν από όλα όσα τους κάνουν ευτυχισμένους, θα κατακτήσουν ένα ανώτερο είδος ευτυχίας. Δεν χρειάζεται να είσαι πολύ σαφής. Χρησιμοποίησε μεγάλες αόριστες λέξεις: “Παγκόσμια Αρμονία”, “Αιώνιο Πνεύμα”, “Θέλημα Θεού”, “Νιρβάνα”, “Παράδεισος”, “Φυλετική Υπεροχή”, “Δικτατορία του Προλεταριάτου”. Εσωτερική διάβρωση, Πήτερ. Αυτό είναι το πιο παλιό από όλα. Η φάρσα συνεχίζεται αιώνες και οι άνθρωποι πέφτουν ακόμα στην παγίδα. Κι όμως το τεστ είναι κανονικά πολύ απλό: δεν έχεις παρά να ακούσεις έναν προφήτη∙ κι αν μιλήσει για θυσία, βάλε το στα πόδια σαν να σε κυνηγάει η πανούκλα. Είναι λογικό ότι, όπου υπάρχει θυσία, υπάρχει και κάποιος που μαζεύει τα αφιερώματα της θυσίας. Όπου υπάρχει προσφορά υπηρεσίας, υπάρχει και κάποιος που υπηρετείται. Όποιος σου μιλάει για θυσία μιλάει για σκλάβους κι αφεντάδες. Και σκοπεύει να είναι ένας από τους αφεντάδες. Όταν όμως ακούς κάποιον να σου λέει ότι πρέπει να είσαι ευτυχισμένος, ότι αυτό είναι φυσικό δικαίωμά σου, ότι το πρώτο καθήκον σου είναι απέναντι στον εαυτό σου, θα είναι ο άνθρωπος που δεν επιδιώκει να κατακτήσει την ψυχή σου, που δεν έχει να κερδίσει τίποτα από σένα. Αλλά, έτσι και εμφανιστεί ένας τέτοιος άνθρωπος, καταπονείτε όλοι τα άδεια κεφάλια σας ουρλιάζοντας ότι είναι εγωιστικό τέρας. Ίσως όμως πρόσεξες κάτι στο σημείο αυτό. Είπα “είναι λογικό”. Καταλαβαίνεις; Οι άνθρωποι έχουν ένα όπλο για να σε πολεμήσουν. Τη λογική. Φρόντισε λοιπόν να τους την πάρεις. Υπονόμευσε τα ερείσματά της. Αλλά πρόσεχε. Μην την αρνηθείς ξεκάθαρα. Ποτέ μην αρνιέσαι κάτι κατηγορηματικά, γιατί αποκαλύπτεις το παιχνίδι σου. Μην πεις η λογική είναι κακό – αν και μερικοί έφτασαν μέχρι εκεί, και μάλιστα με εκπληκτική επιτυχία. Πες μόνο πως η λογική είναι περιορισμένη. Ότι υπάρχει κάτι πιο ψηλό από εκείνη. Τι; Ούτε κι εδώ χρειάζεται να είσαι απόλυτα σαφήφς. Το πεδίο είναι ανεξάντλητο. “Ένστικτο”, “Αίσθημα”, “Αποκάλυψη”, “Θεία Ενόραση”, “Διαλεκτικός Υλισμός”. Αν σε στριμώξουν σε ένα νευραλγικό σημείο και κάποιος σου πει πως η θεωρία σου είναι ακατανόητη, είσαι έτοιμος να απαντήσεις. Πες του ότι υπάρχει κάτι ανώτερο από τη νόηση. Κατάργησε τη λογική και τον έχεις στο χέρι. Μπορείς να κυβερνήσεις έναν σκεπτόμενο άνθρωπο; Δεν θέλουμε σκεπτόμενους ανθρώπους.”

Περί οπλοκατοχής

Με αφορμή το περιστατικό που συνέβη χτες κατά τη διάρκεια πρεμιέρας του Dark Knight στο Κολοράντο, όταν ένας -κατά τα άλλα νορμάλ σύμφωνα με τις αρχές- 24χρονος, άρχισε να πυροβολεί εν ψυχρώ θεατές σκοτώνοντας 12 και τραυματίζοντας άλλους 40.

Μεγάλο το Κράτος, μεγάλη κι η φτώχεια

Keoma

Νόμος Επιβίωσης

«Ακούστε κύριε Ρόαρκ, δεν θα θυμώσω μαζί σας. Θέλω μόνο να μάθω. Είστε αποφασισμένος να μου δώσετε αυτή τη δουλειά και ξέρετε ότι μπορείτε να το κάνετε χωρίς να υπογράψετε συμβόλαια εκατομμυρίων. Δεν έχετε παρά να κοιτάξετε τούτο το δωμάτιο, για να καταλάβετε ότι δεν πρόκειται να αρνηθώ. Γιατί λοιπόν δεν μου λέτε την αλήθεια; Για εσάς δεν θα έχει διαφορά, ενώ για μένα είναι πολύ σημαντικό.»

«Τι είναι για εσάς πολύ σημαντικό;»

«Να μην… Κοιτάξτε. Δεν πίστευα ότι θα με ξαναήθελε ποτέ κάποιος. Αλλά εσείς με θέλετε. Εντάξει. Μόνο που δεν θέλω να σκεφτώ ποτέ πια ότι δουλεύω για κάποιον που… που εκτιμάει τη δουλειά μου. Αυτό δεν θα το αντέξω άλλη φορά. Θα νιώσω πιο ήρεμος αν μου πείτε την αλήθεια. Γιατί παίζετε θέατρο μαζί μου; Είμαι ένα τίποτα. Γιατί δεν το λέτε; Ύστερα θα είναι όλα πιο απλά και πιο έντιμα. Και θα σας σέβομαι περισσότερο. Μιλάω ειλικρινά.»

«Τι σου συμβαίνει, παιδί μου; Τι σου έχουν κάνει; Γιατί μιλάς έτσι;»

«Γιατί…» ούρλιαξε ξαφνικά ο Μάλλορυ κι αμέσως η φωνή του ράγισε και συνέχισε ψιθυριστά: «Γιατί πέρασα δύο χρόνια εδώ μέσα» -έδειξε με μια κυκλική κίνηση το δωμάτιο- «δύο ολόκληρα χρόνια… προσπαθώντας να συνηθίσω στο γεγονός ότι όλα όσα προσπαθείτε τώρα να μου πείτε δεν υπάρχουν…»

Ο Ρόαρκ πήγε κοντά του, του έπιασε το σαγόνι και του σήκωσε το κεφάλι. Ύστερα, κοιτάζοντάς τον κατάματα, είπε:

«Είσαι ηλίθιος. Δεν έχεις δικαίωμα να αναρωτιέσαι τι πιστεύω εγώ για τη δουλειά σου, ποιος είμαι και τι γυρεύω εδώ. Παραείσαι σπουδαίος για να σε απασχολούν τέτοια πράγματα. Αφού όμως επιμένεις να μάθεις, πιστεύω πως είσαι ο καλύτερος γλύπτης που έχουμε. Το πιστεύω επειδή οι φιγούρες σου δεν είναι όπως είναι οι άνθρωποι, αλλά όπως θα μπορούσαν, όπως θα έπρεπε να είναι. Επειδή προχώρησες πέρα από το πιθανό και μας έκανς να δούμε τι είναι δυνατό, αλλά δυνατό μόνο χάρη σε εσένα. Επειδή μόνο από τις δικές σου φιγούρες λείπει ολότελα η περιφρόνηση για την ανθρωπότητα. Επειδή έχεις έναν υπέροχο σεβασμό για το ανθρώπινο ον. Επειδή οι φιγούρες σου αντιπροσωπεύουν το ηρωικό στον άνθρωπο. Δεν ήρθα λοιπόν εδώ για να σου κάνω χάρη ή επειδή σε λυπήθηκα ή επειδή έχεις τόσο μεγάλη ανάγκη από δουλειά. Ήρθα για έναν απλό, εγωιστικό λόγο – τον ίδιο λόγο που κάνει έναν άνθρωπο να διαλέγει την πιο αγνή τροφή που μπορεί να βρει. Είναι νόμος επιβίωσης να αναζητάς το καλύτερο. Δεν ήρθα για σένα. Ήρθα για μένα.»

[...]

Ύστερα έμεινε ακίνητος και χαλαρός, σαν άνθρωπος που έχει περάσει από καιρό το στάδιο του πόνου. Ο Ρόαρκ στεκόταν στο παράθυρο, κοιτάζοντας το άθλιο δωμάτιο και τον ξαπλωμένο νεαρό. Αναρωτήθηκε γιατί ένιωθε σαν κάτι να περίμενε. Περίμενε μια έκρηξη πάνω από τα κεφάλια τους. Έμοιαζε ανόητο. Έπειτα κατάλαβε. Σκέφτηκε: Έτσι αισθάνονται οι άνθρωποι όταν είναι παγιδευμένοι στον κρατήρα μιας οβίδας∙ αυτό το δωμάτιο δεν είναι ένα περιστατικό φτώχειας, είναι το αποτύπωμα ενός πολέμου∙ είναι η καταστροφή που οφείλεται σε εκρηκτικά πιο ισχυρά από όσα είναι αποθηκευμένα στα οπλοστάσια του κόσμου. Ένας πόλεμος… ενάντια;… Ο εχθρός δεν είχε όνομα και πρόσωπο. Αλλά αυτό το αγόρι ήταν συμπολεμιστής πληγωμένος στη μάχη κι ο Ρόαρκ στεκόταν από πάνω του νιώθοντας κάτι παράξενο και πρωτόγνωρο, μια επιθυμία να τον σηκώσει στα χέρια και να τον μεταφέρει σε ασφαλές μέρος… Μόνο που η κόλαση και το ασφαλές μέρος δεν είχαν γνωστά ονόματα…

Όταν ο Μάλλορυ άνοιξε τα μάτια και στηρίχτηκε στον έναν αγκώνα του, ο Ρόαρκ τράβηξε την καρέκλα κοντά στο κρεβάτι και κάθισε.

«Και τώρα μίλησε», είπε. «Μίλησε για τα πράγματα που θέλεις στα αλήθεια να ειπωθούν. Μη μου μιλήσεις για την οικογένειά σου, την παιδική σου ηλικία, για τους φίλους ή για τα συναισθήματά σου. Μίλησέ μου για τα πράγματα που σκέφτεσαι…»

Ο Μάλλορυ τον κοίταξε δύσπιστα και ψιθύρισε:

«Πώς το ξέρεις αυτό;» Ο Ρόαρκ χαμογέλασε χωρίς να αποκριθεί. «Πώς ξέρεις τι με σκοτώνει; Σιγά σιγά, από χρόνια, σπρώχνοντάς με να μισώ τον κόσμο, ενώ δεν θέλω να μισώ… Το έχεις νιώσει κι εσύ; Έχεις προσέξει ότι οι πιο στενοί σου φίλοι αγαπούν τα πάντα σε εσένα – εκτός από αυτά που μετράνε; Ότι το πιο σημαντικό που έχεις δεν έχει καμιά αξία για αυτούς; Εννοείς ότι εσύ θέλεις να ακούσεις; Θέλεις να μάθεις τι κάνω και γιατί το κάνω, θέλεις να μάθεις τι σκέφτομαι; Δεν το βρίσκεις βαρετό; Το θεωρείς σημαντικό;»

«Συνέχισε», είπε ο Ρόαρκ.

Κι έμεινε ώρες, ακούγοντας, ενώ ο Μάλλορυ μιλούσε για τη δουλειά του, για τις σκέψεις πίσω από τη δουλειά του, για τις σκέψεις που διαμόρφωναν τη ζωή του – σαν ναυαγός που είχε ξεβραστεί στη στεριά και ρουφούσε άπληστα τον καθαρό αέρα.

Η δικαίωση μιας Κυρίας

Διαπιστώνω πως τα περισσότερα προβλήματα του κόσμου προέρχονται, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από την ηπειρωτική Ευρώπη, ενώ οι λύσεις τους έξω από εκείνη.

***

(Για την Ευρωπαϊκή Ένωση) Εκείνο που θα πρέπει πάντως να κατανοήσουμε από τα διδάγματα της Ευρωπαϊκής ιστορίας, είναι ότι, πρώτον, τα προγράμματα της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης δεν συνιστούν απαραίτητα και πράξεις ευεργεσίας∙ δεύτερον, η επιθυμία του να πετύχεις μεγαλόπνοα σχέδια πολύ συχνά αποτελεί μια μεγάλη απειλή για την ελευθερία∙ και τρίτον, η Ευρωπαϊκή ενότητα δοκιμάστηκε και στο παρελθόν και η κατάληξη αυτού του εγχειρήματος κάθε άλλο παρά ευτυχής ήταν.

***

Το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα είναι καταδικασμένο να αποτύχει, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά, αν και το πότε θα γίνει αυτό, με ποια αφορμή και με ποιες ακριβώς συνέπειες εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να γίνει ακόμα σαφές.

***

Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν κάθε φορά που η Ευρώπη μιλάει «με μια φωνή», όπως λέγεται τόσο συχνά ότι κάνει, όντως ακούει κανείς. Η θέση της Ευρώπης ως ένας σοβαρός παίχτης στο διεθνές περιβάλλον κάθε άλλο παρά αξιοζήλευτη είναι. Είναι ένας αδύναμος γίγαντας που προσπαθεί απεγνωσμένα να τον πάρουν οι άλλοι στα σοβαρά. Έχει ένα αδύναμο νόμισμα και μια νωθρή και αρτηριοσκληρωτική οικονομία, που βασίζεται κατά κανόνα σε έναν λανθάνων προστατευτισμό. Έχει έναν συρρικνωμένο και γερασμένο πληθυσμό, και με εξαίρεση τη Βρετανία, χλιαρές ένοπλες δυνάμεις καθώς και μια μπερδεμένη διπλωματία, Βρετανίας μη εξαιρουμένης.

***

Η Ευρώπη θα είναι πιο δυνατή ακριβώς επειδή θα έχει τη Γαλλία ως Γαλλία, την Ισπανία ως Ισπανία, την Βρετανία ως Βρετανία, την κάθε μία χώρα με τα δικά της έθιμα, τις δικές της παραδόσεις, την δική της ταυτότητα. Θα είναι ανόητο να προσπαθήσουμε να προσαρμόσουμε όλες τις χώρες σε μία κατασκευασμένη ευρωπαϊκή φυσιογνωμία.

Κάποιοι θεμελιωτές της Ευρωπαϊκής Κοινότητας πίστευαν πως θα μπορούσαν να έχουν ως πρότυπο τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Όμως ολόκληρη η ιστορία της Αμερικής είναι τελείως διαφορετική από εκείνη της Ευρώπης. Οι άνθρωποι πήγαν εκεί ακριβώς για να αποφύγουν την έλλειψη ανεκτικότητας και τους περιορισμούς του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής. Αναζήτησαν την ελευθερία και την ευκαιρία∙ και η ισχυρή αίσθηση του σκοπού τους, δύο αιώνες τώρα, βοήθησε στο να δημιουργηθεί μια νέα περηφάνεια του να είσαι Αμερικανός, με τον ίδιο τρόπο που ένας Βρετανός είναι περήφανος επειδή είναι Βρετανός, ένας Βέλγος επειδή είναι Βέλγος, ένας Ολλανδός ή ένας Γερμανός.

***

Η Ευρώπη δημιούργηθηκε από την Ιστορία. Η Αμερική από την Φιλοσοφία.

Αλλά το να δουλέψουμε πιο στενά μεταξύ μας, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να συγκεντρωθεί όλη η εξουσία στις Βρυξέλλες και να λαμβάνονται οι αποφάσεις από έναν διορισμένο γραφειοκράτη.

***

Πόσο ειρωνικό στα αλήθεια, χώρες όπως η Σοβιετική Ένωση, που προσπάθησαν να διεκπεραιώσουν τα πάντα κεντρικά, να μαθαίνουν ότι η επιτυχία εξαρτάται από την διάχυση της εξουσίας και από το κατά πόσο η λήψη των αποφάσεων απέχει το κέντρο, και κάποιοι μέσα στην Ευρώπη να θέλουν να κινηθούν προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση.

Δεν επαναφέραμε τα σύνορα της Βρετανίας μόνο και μόνο για να τα δούμε να αλλάζουν ξανά από μία υπερκρατική Ευρώπη που θα ασκεί μια καινούρια κυριαρχία από τις Βρυξέλλες.

Βεβαίως και θέλουμε να δούμε την Ευρώπη πιο ενωμένη και με αυξημένη την αίσθηση του κοινού προορισμού. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει αλλιώς παρά μονάχα με τη διατήρηση των ξεχωριστών μας παραδόσεων, της δύναμης των ξεχωριστών μας Κοινοβουλίων και της εθνικής περηφάνιας του κάθε πολίτη για τη χώρα του∙ αυτή είναι και η ψυχή της Ευρώπης μέσα στους αιώνες.

***

Στο σύστημα του ελεύθερου εμπορίου και της ελεύθερης αγοράς, οι φτωχές χώρες, και οι φτωχοί λαοί, δεν είναι φτωχοί επειδή κάποιοι άλλοι είναι πλούσιοι. Για την ακρίβεια, αν οι πλούσιοι φτωχύνουν τότε είναι βέβαιο πως οι φτωχοί θα γίνουν φτωχότεροι.

***

Η ατομικότητα έχει δεχτεί σφοδρή κριτική. Κι ακόμα δέχεται. Είναι κοινώς παραδεκτό πως έχει για συνώνυμο τον εγωκεντρισμό. Αλλά ο κύριος λόγος για τον οποίο τόσοι πολλοί άνθρωποι της εξουσίας αντιπαθούν την ατομικότητα είναι γιατί μόνο το άτομο έχει τη μοναδική ικανότητα να εμποδίσει την κατάχρηση εξουσίας.

Το να είσαι ισχυρός είναι σαν να είσαι γυναίκα. Αν χρειάζεται να το υπενθυμίζεις στους γύρω σου, δεν είσαι.

***

Τα χρήματα δεν πέφτουν από τον ουρανό. Πρέπει να κερδηθούν, εδώ στη γη.

***

Καμία μορφή ελευθερίας δεν είναι εφικτή χωρίς την οικονομική.

***

Το να «βγάλεις» από τους Βρετανούς τον Σοσιαλισμό ήταν σαν να προσπαθούσες να θεραπεύσεις τη λευχαιμία με βδέλλες.

Ο άνθρωπος μπορεί να σκαρφαλώσει στην κορυφή του Έβερεστ μόνος, αλλά όταν φτάσει εκεί ψηλά θα τοποθετήσει τη σημαία της χώρας του.

***

Φωνάζουν οι σοσιαλιστές «η εξουσία στον λαό» υψώνοντας την κλειστή γροθιά τους. Αυτό που πραγματικά εννοούν είναι εξουσία πάνω στον λαό, εξουσία στο Κράτος.

***

Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν καθιερώθηκαν επί Γαλλικής Επανάστασης… αλλά προϋπήρχαν ως απόρροια ενός μείγματος Ιουδαϊσμού και Χριστιανισμού. [Εμείς οι Άγγλοι] είχαμε το 1688 τη δική μας, ήσυχη επανάσταση, όταν το Κοινοβούλιο επέβαλε τη θέλησή του πάνω στον Βασιλιά…. δεν ήταν το ίδιο με αυτό που έκανε η Γαλλία… «ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα…» – ξέχασαν εντελώς ό,τι έχει να κάνει με υποχρεώσεις και καθήκοντα.

***