Το “Πιστεύω”

“Τι… θέλεις… Έλσγουερθ;”

“Εξουσία, Πήτυ.”

Βήματα ακούστηκαν από το πάνω διαμέρισμα κι ο Κήτινγκ σήκωσε μηχανικά το κεφάλι προς το ταβάνι. Όταν έστρεψε πάλι το βλέμμα του στον Τούχεϋ, τον είδε να χαμογελάει, σχεδόν αδιάφορα.

“Μα εσύ έλεγες πάντα…” άρχισε πνιχτά ο Κήτινγκ κι άφησε τη φράση του στη μέση.

“Έλεγα πάντα ακριβώς αυτό. Καθαρά και ξάστερα, απροκάλυπτα. Δεν φταίω εγώ αν δεν μπορούσατε να ακούσετε. Φυσικά, μπορούσατε. Δεν θέλατε. Πράγμα που ήταν πιο ασφαλές από την κουφαμάρα – για μένα. Είπα ότι σκόπευα να κυβερνήσω. Όπως όλοι οι πνευματικοί προκάτοχοί μου. Αλλά είμαι πιο τυχερός από εκείνους. Κληρονόμησα τον καρπό των προσπαθειών τους και είμαι ο μόνος που θα δει το μεγάλο όνειρο να γίνεται πραγματικότητα. Σήμερα το βλέπω ολόγυρά μου. Το αναγνωρίζω. Δεν μου αρέσει. Δεν περίμενα να μου αρέσει. Η απόλαυση είναι το πεπρωμένο μου. Θα βρω τόση ικανοποίηση όση θα μου επιτρέπει η ικανότητά μου. Θα κυβερνήσω.”

“Ποιον;”

“Εσένα. Τον κόσμο. Φτάνει μόνο να ανακαλύψει κανείς τον μοχλό. Αν μάθεις να κυβερνάς τη ψυχή ενός ανθρώπου, μπορείς να κυβερνήσεις το υπόλοιπο ανθρώπινο γένος. Είναι η ψυχή, Πήτερ, η ψυχή. Ούτε μαστίγια ούτε σπαθιά ούτε φωτιά ή όπλα. Να γιατί οι καίσαρες, ο Αττίλας, ο Ναπολέων ήταν ηλίθιοι και δεν κράτησαν για πολύ. Εγώ θα κρατήσω. Η ψυχή, Πήτερ, δεν μπορεί να κυβερνηθεί. Πρέπει να την τσακίσεις. Χώσε της μέσα μια σφήνα, ακούμπησε πάνω της τα δάχτυλά σου – κι ο άνθρωπος είναι δικός σου. Δεν θα χρειαστείς μαστίγιο – θα σου το φέρει εκείνος και θα σε παρακαλέσει να τον μαστιγώσεις. Μοντάρισέ τον αντίστροφα κι ο ίδιος ο μηχανισμός του θα κάνει για λογαριασμό σου τη δική σου δουλειά. Χρησιμοποίησέ τον ενάντια στον εαυτό σου. Θέλεις να μάθεις πώς γίνεται; Δες αν σου είπα ποτέ ψέματα. Δες αν τα άκουσες όλα αυτά για χρόνια, αλλά δεν ήθελες να τα ακούσεις, κι αμέσως το φταίξιμο είναι δικό σου, όχι δικό μου. Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Σου αναφέρω έναν: Κάνε τον άνθρωπο να νιώσει ευτελής. Κάνε τον να νιώσει ένοχος. Σκότωσε τη φιλοδοξία και την ακεραιότητά του. Αυτό είναι δύσκολο. Και ο χειρότερος από εσάς ψάχνει για ένα ιδανικό, με τον δικό του στρεβλό τρόπο. Σκότωσε την ακεραιότητα στρέφοντάς την ενάντια στον εαυτό της. Κατεύθυνέ την προς έναν στόχο που καταστρέφει κάθε ακεραιότητα. Κήρυξε την ανιδιοτέλεια. Πες στο άνθρωπο ότι πρέπει να ζει για άλλους. Πες στους ανθρώπους ότι το ιδανικό είναι ο αλτρουισμός. Ούτε ένας δεν έφτασε σε αυτόν ούτε ένας δεν θα φτάσει ποτέ σε αυτόν. Κάθε ένστικτό του επαναστατεί ενάντια σε αυτόν. Αναλογίσου όμως τι πετυχαίνεις. Ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται πως ειναι ανίκανος να φτάσει σε εκείνο που έχει αποδειχτεί σαν ύψιστη αρετή, κι έτσι αποκτάει μια αίσθηση ενοχής και αμαρτίας, συνειδητοποιεί την ίδια την αναξιότητά του.

Αφού το ανώτερο ιδανικό είναι άπιαστο για αυτόν, παραιτείται τελικά από όλα τα ιδανικά, από κάθε φιλοδοξία, από κάθε αίσθηση της προσωπικής του αξίας. Νιώθει τον εαυτό του υποχρεωμένο να κηρύττει ό,τι δεν μπορεί να πράξει. Αλλά δεν μπορεί να είναι κατά το ήμισυ καλός ή περίπου έντιμος. Είναι μεγάλη η μάχη που πρέπει να δώσει κανείς για να διαφυλάξει την ακεραιότητά του. Γιατί λοιπόν να διαφυλάξει αυτό που ξέρει πως είναι ήδη διαβρωμένο; Η ψυχή του εγκαταλείπει τον αυτοσεβασμό της. Τον έχεις στο χέρι. Θα υπακούσει. Θα υπακούσει πρόθυμα -επειδή δεν μπορεί να εμπιστευτεί τον εαυτό του, νιώθει ανασφαλής, νιώθει ακάθαρτος. Αυτός είναι ένας τρόπος.

Ορίστε άλλος ένας: Σκότωσε την αίσθηση αξιών στον άνθρωπο. Σκότωσε την ικανότητά του να αναγνωρίζει το μεγαλείο ή να το πετυχαίνει. Τους μεγάλους άντρες δεν τους κυβερνάς. Δεν θέλουμε μεγάλους άντρες. Μην αρνείσαι την έννοια του μεγαλείου. Κατάστρεψέ το από μέσα. Το μεγάλο είναι το σπάνιο, το δύσκολο, το ξεχωριστό. Κάνε το προσιτό σε όλους, ακόμα και στον πιο ανίκανο, κι αμέσως πνίγεις στον άνθρωπο την επιθυμία του να προσπαθήσει, είτε έιναι μεγάλος είτε ταπεινός. Σταματάς κάθε κίνητρό του για βελτίωση, για διάκριση, για τελειότητα. Χλεύασε τον Ρόαρκ κι ανακήρυξε τον Πήτερ Κήτινγκ σπουδαίο αρχιτέκτονα. Κατέστρεψες την αρχιτεκτονική. Προώθησε την Λόις Κουκ, και κατέστρεψες την λογοτεχνία. Ζητωκραύγασε τον Άικ, και κατέστρεψες το θέατρο. Ύμνησε τον Λάνσελο Κλόκεϋ, και κατέστρεψες τον Τύπο.

Υπάρχει κι άλλος τρόπος: Σκότωσε με το γέλιο. Το γέλιο είναι εργαλείο της ανθρώπινης χαράς. Μάθε να το χρησιμοποείς σαν όπλο καταστροφής. Μετέτρεψέ το σε καγχασμό. Είναι απλό. Πες στους ανθρώπους να γελάνε με τα πάντα. Πες τους ότι η αίσθηση του χιούμορ είναι μια απεριόριστη αρετή. Μην αφήσεις να μείνει τίποτα ιερό στην ψυχή του ανθρώπου – κι η ψυχή του δεν θα είναι πια ιερή για εκείνον. Σκότωσε τον σεβασμό, και σκότωσες στον άνθρωπο τον ήρωα. Δεν σέβεται κανείς χαχανίζοντας. Θα υπακούσει και δεν θα βάλει όρια στην υπακοή του – τίποτα δεν είναι πια για αυτόν σοβαρό.

Ένας ακόμα τρόπος. Ο πιο σημαντικός: Μην επιτρέψεις στους ανθρώπους να είναι ευτυχισμένοι. Η ευτυχία είναι αυτάρκης. Οι ευτυχισμένοι δεν έχουν καιρό για σένα ούτε σε χρειάζονται. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι είναι ελεύθεροι άνθρωποι. Σκότωσε λοιπόν τη χαρά που βρίσκουν στη ζωή. Αφαίρεσέ τους ό,τι αγαπούν ή θεωρούν σημαντικό. Μην τους αφήσεις ποτέ να έχουν αυτό που επιθυμούν. Κάνε τους να αισθάνονται πως ακόμα και το γεγονός ότι επιθυμούν κάτι είναι κακό. Άδειασε την ψυχή του ανθρώπου -κι ο χώρος είναι δικός σου για να τον γεμίσεις. Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να δείχνεις τόσο σοκαρισμένος, Πήτερ. Αυτός είναι ο πιο παλιός τρόπος.

Ρίξε μια ματιά πίσω στην ιστορία, σε οποιοδήποτε από τα συστήματα ηθικής. Δεν κήρυσσαν όλα τη θυσία της προσωπικής ευχαρίστησης; Κάτω από περίπλοκες απεραντολογίες δεν είχαν όλα ένα και μόνο λάιτ μοτίβ, θυσία, παραίτηση, άρνηση του εγώ; Κοίταξε τη σημερινή ηθική ατμόσφαιρα. Οτιδήποτε απολαυστικό, το τσιγάρο, το σεξ, η φιλοδοξία, το κίνητρο του κέρδους, θεωρείται διεφθαρμένο ή αμαρτωλό. Απόδειξε απλά ότι κάποιο πράγμα κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, και το καταδίκασες για πάντα. Τόσο μακριά έχουμε προχωρήσει. Συνδέσαμε την ευτυχία με την ενοχή. Και πιάσαμε το ανθρώπινο γένος από τον λαιμό. Ρίξε τον πρωτότοκό σου σε θυσιαστική πυρά, ξάπλωσε σε κρεβάτι με καρφιά, πήγαινε στην έρημο για να τιμωρήσεις τη σάρκα, μη χορεύεις, μην πηγαίνεις στον κινηματογράφο την Κυριακή, μην προσπαθείς να πλουτίσεις, μην καπνίζεις, μην πίνεις. Είναι όλα η ίδια γραμμή. Η μεγάλη γραμμή. Οι ηλίθιοι πιστεύουν ότι αυτού του είδους ταμπού είναι κουταμάρες. Κατάλοιπα άλλων εποχών, αναχρονισμοί. Αλλά υπάρχει πάντα κάποια σκοπιμότητα στις κουταμάρες. Δεν αξίζει τον κόπο να ερευνήσεις μια τρέλα -αναρωτήσου μόνο τι πετυχαίνει. Κάθε σύστημα ηθικής που κήρυττε τη θυσία αναπτύχθηκε σε μεγάλη δύναμη και κυβέρνηση εκατομμύρια ανθρώπους. Πρέπει φυσικά να το στολίσεις. Πρέπει να πεις στους ανθρώπους ότι, αν παραιτηθούν από όλα όσα τους κάνουν ευτυχισμένους, θα κατακτήσουν ένα ανώτερο είδος ευτυχίας. Δεν χρειάζεται να είσαι πολύ σαφής. Χρησιμοποίησε μεγάλες αόριστες λέξεις: “Παγκόσμια Αρμονία”, “Αιώνιο Πνεύμα”, “Θέλημα Θεού”, “Νιρβάνα”, “Παράδεισος”, “Φυλετική Υπεροχή”, “Δικτατορία του Προλεταριάτου”. Εσωτερική διάβρωση, Πήτερ. Αυτό είναι το πιο παλιό από όλα. Η φάρσα συνεχίζεται αιώνες και οι άνθρωποι πέφτουν ακόμα στην παγίδα. Κι όμως το τεστ είναι κανονικά πολύ απλό: δεν έχεις παρά να ακούσεις έναν προφήτη∙ κι αν μιλήσει για θυσία, βάλε το στα πόδια σαν να σε κυνηγάει η πανούκλα. Είναι λογικό ότι, όπου υπάρχει θυσία, υπάρχει και κάποιος που μαζεύει τα αφιερώματα της θυσίας. Όπου υπάρχει προσφορά υπηρεσίας, υπάρχει και κάποιος που υπηρετείται. Όποιος σου μιλάει για θυσία μιλάει για σκλάβους κι αφεντάδες. Και σκοπεύει να είναι ένας από τους αφεντάδες. Όταν όμως ακούς κάποιον να σου λέει ότι πρέπει να είσαι ευτυχισμένος, ότι αυτό είναι φυσικό δικαίωμά σου, ότι το πρώτο καθήκον σου είναι απέναντι στον εαυτό σου, θα είναι ο άνθρωπος που δεν επιδιώκει να κατακτήσει την ψυχή σου, που δεν έχει να κερδίσει τίποτα από σένα. Αλλά, έτσι και εμφανιστεί ένας τέτοιος άνθρωπος, καταπονείτε όλοι τα άδεια κεφάλια σας ουρλιάζοντας ότι είναι εγωιστικό τέρας. Ίσως όμως πρόσεξες κάτι στο σημείο αυτό. Είπα “είναι λογικό”. Καταλαβαίνεις; Οι άνθρωποι έχουν ένα όπλο για να σε πολεμήσουν. Τη λογική. Φρόντισε λοιπόν να τους την πάρεις. Υπονόμευσε τα ερείσματά της. Αλλά πρόσεχε. Μην την αρνηθείς ξεκάθαρα. Ποτέ μην αρνιέσαι κάτι κατηγορηματικά, γιατί αποκαλύπτεις το παιχνίδι σου. Μην πεις η λογική είναι κακό – αν και μερικοί έφτασαν μέχρι εκεί, και μάλιστα με εκπληκτική επιτυχία. Πες μόνο πως η λογική είναι περιορισμένη. Ότι υπάρχει κάτι πιο ψηλό από εκείνη. Τι; Ούτε κι εδώ χρειάζεται να είσαι απόλυτα σαφήφς. Το πεδίο είναι ανεξάντλητο. “Ένστικτο”, “Αίσθημα”, “Αποκάλυψη”, “Θεία Ενόραση”, “Διαλεκτικός Υλισμός”. Αν σε στριμώξουν σε ένα νευραλγικό σημείο και κάποιος σου πει πως η θεωρία σου είναι ακατανόητη, είσαι έτοιμος να απαντήσεις. Πες του ότι υπάρχει κάτι ανώτερο από τη νόηση. Κατάργησε τη λογική και τον έχεις στο χέρι. Μπορείς να κυβερνήσεις έναν σκεπτόμενο άνθρωπο; Δεν θέλουμε σκεπτόμενους ανθρώπους.”