Η τελευταία νύχτα

Έπειτα είδε ξανά μπροστά της, όχι σαν ανάμνηση αλλά σαν ζωντανή εικόνα, τη στιγμή που είχε σταθεί στο παράθυρο του σπιτιού της στη Νέα Υόρκη κοιτάζοντας μια πόλη τυλιγμένη στην ομίχλη, κοιτάζοντας το άπιαστο σχήμα της Ατλαντίδας που βυθιζόταν μακριά της – και κατάλαβε ότι αυτό που έβλεπε τώρα ήταν η απάντηση. Ένιωθε μέσα της όχι τα λόγια που είχε απευθύνει τότε στην πόλη, αλλά την ανερμήνευτη αίσθηση που τα εί-

χε γεννήσει: Εσένα που πάντα σ’ αγαπούσα και ποτέ δεν σε βρήκα, εσένα που περίμενα να σε δω εκεί που σμίγουν οι ράγες στο βάθος του ορίζοντα -

Κι ύστερα είπε δυνατά, «Ξεκίνησα τη ζωή μου με μια απόλυτη αρχή: ότι μπορώ να πλάσω τον κόσμο κατ’ εικόνα των υψηλότερων αξιών μου κι ότι δεν θα κάνω ποτέ μου παραχώρηση υπηρετώντας χαμηλότερη αξία, όσο σκληρά κι αν χρειαστεί ν’ αγωνιστώ» – ένιωθα πάντα την παρουσία σου στην πόλη και τον δικό σου κόσμο ήθελα να χτίσω, έλεγε μέσα της η φωνή. «Τώρα ξέρω ότι αγωνιζόμουν γι’ αυτή την κοιλάδα» – η αγάπη μου για

σένα με βοήθησε να προχωρήσω. «Αυτή η κοιλάδα ήταν ο στόχος μου, ο στόχος που δεν θ’ αντάλλασσα με καμιά χαμηλότερη αξία και δεν θα τον εγκατέλειπα ποτέ στην εξαχρείωση του ανθρώπινου νου» – εσύ είσαι αυτός που με κράτησε ζωντανή, η αγάπη μου κι η ελπίδα να σε φτάσω, η επιθυμία μου να φανώ αντάξιά σου τη μέρα που θα στεκόμουν μπροστά σου. «Επιστρέφω στον κόσμο για ν’ αγωνιστώ γι’ αυτή την κοιλάδα, για να τη φέρω απ’ το βυθό στην επιφάνεια, για να την κάνω βασίλειο όπως της αξίζει, για να δώσω σ’ εσάς τον κόσμο που σας ανήκει, γιατί το πνεύμα της γης σάς ανήκει, είναι δικό σας, και για να σας συναντήσω ξανά την ημέρα που θα ξέρω ότι μπορώ να σας παραδώσω τον κόσμο ή, αν αποτύχω, να δεχτώ την εξορία μου απ’ αυτή την κοιλάδα για όλη μου τη ζωή» – όμως ό,τι έχει απομείνει απ’ τη ζωή μου είναι ακόμα δικό σου, θα συνεχίσω στ’ όνομά σου, ακόμα κι αν δεν πρόκειται να μάθω ποτέ αυτό το όνομα, θα συνεχίσω να σε υπηρετώ, ακόμα κι αν δεν πρόκειται ποτέ να νικήσω, θα συνεχίσω για να φανώ αντάξιά σου την ημέρα που θα σε συναντήσω, ακόμα κι αν αυτή η μέρα δεν έρθει ποτέ. «Θα πολεμήσω γι’ αυτήν, ακόμα κι αν χρειαστεί να στραφώ εναντίον σας, ακόμα κι αν με αποκηρύξετε ως προδότη… ακόμα κι αν χρειαστεί να μη σας ξαναδώ ποτέ».

Εκείνος είχε μείνει ασάλευτος κι άκουγε τη φωνή της. Η έκφραση του προσώπου του δεν είχε αλλάξει, μόνο τα μάτια του την κοίταζαν με προσήλωση, σαν ν’ άκουγε την κάθε της λέξη, ακόμα και τις λέξεις που δεν έβγαιναν απ’ το στόμα της. Ύστερα, με το ίδιο βλέμμα ζωγραφισμένο στο πρόσωπό του, σαν ρεύμα που έτρεχε σε κλειστό κύκλωμα, και με τη φωνή του ν’ ακολουθεί το δικό της τόνο σαν να εξέπεμπε σήματα του ίδιου κώδικα, είπε: «Αν αποτύχετε, όπως αποτυγχάνουν αιώνες τώρα οι άνθρωποι ν’ αγγίξουν ένα όραμα εφικτό που παραμένει άπιαστο, αν φτάσετε σαν κι αυτούς να πιστεύετε πως οι υψηλές αξίες είναι ανεφάρμοστες και το όραμα απραγματοποίητο, τότε μην κατηγορήσετε τη γη, όπως κάνουν εκείνοι, μην κατηγορήσετε την ύπαρξη. Είδατε την Ατλαντίδα που αναζητούν οι άνθρωποι, την είδατε, είν’ εδώ, υπάρχει, μόνο που πρέπει να μπει κανείς γυμνός και μόνος, χωρίς τα κουρέλια από τα αιώνια ψεύδη και τις πλάνες του παρελθόντος, με νου καθαρό κι αμόλυντο. Αυτό είναι το απόκτημα και το κλειδί που ανοίγει την πόρτα – όχι η αγνή καρδιά αλλά κάτι πολύ πιο σπάνιο: ο ασυμβίβαστος νους. Η πόρτα της Ατλαντίδας θ’ ανοίξει για σας μόνο όταν καταλάβετε ότι δεν χρειάζεται να μεταπείσετε ή να κατακτήσετε τον κόσμο. Κι όταν το καταλάβετε, τότε θα διαπιστώσετε ότι όλ’ αυτά τα χρόνια της ανελέητης πάλης σας τίποτα δεν σας έκλεινε το δρόμο, ότι δεν υπήρχαν αλυσίδες που να σας κρατούν δεμένη, παρά μόνο οι αλυσίδες που εσείς τυλίγατε γύρω σας. Αυτό που επιθυμούσατε να κατακτήσετε όλ’ αυτά τα χρόνια ήταν εδώ και σας περίμενε» –την κοίταζε σαν ν’ απευθυνόταν στις αδιατύπωτες σκέψεις που κατέκλυζαν το μυαλό της– «σας περίμενε με την ίδια λαχτάρα και θέρμη, με το ίδιο πάθος που εσείς αγωνιζόσασταν. Θα συνεχίσετε τον αγώνα σας. Θα συνεχίσετε να κουβαλάτε στους ώμους σας τα βάρη που θα σας φορτώνουν άλλοι, θα συνεχίσετε να υπομένετε μια τιμωρία που δεν αξίζετε, θα συνεχίσετε να πιστεύετε ότι μπορεί να υπηρετήσει κανείς τη δικαιοσύνη θυσιάζοντας το πνεύμα του στο βωμό της αδικίας. Όμως στις δύσκολες και ζοφερές στιγμές σας μην ξεχνάτε πως είδατε κι έναν άλλο κόσμο. Πως είδατ’ έναν κόσμο που μπορείτε να τον κάνετε δικό σας όποτε θελήσετε να δείτε την αλήθεια. Να θυμάστε ότι θα σας περιμένει, ότι είναι αληθινός, εφικτός – ότι είναι δικός σας».